Το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Συνεστήθη σε κάθε Περιφέρεια σύμφωνα με τον Ν.2218/94 και τις τροποποιήσεις του.
Το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Κρήτης ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1998 με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης και έχει έδρα το Ηράκλειο Κρήτης. Τον Ιανουάριο του έτους 1999 εγκαταστάθηκε στον δικό του χώρο, οργανώθηκε και στελεχώθηκε προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που το διέπει.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΠΤΑ Κρήτης συγκαταλέγεται στα 4 πιλοτικά Περιφερειακά Ταμεία της χώρας και ως εκ τούτου ανέλαβε έναν σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση ενός καινοτόμου θεσμού, ο οποίος έχει ως στόχο την υποστήριξη των Περιφερειών της χώρας και της διαδικασίας της Αποκέντρωσης και Αυτοδιοίκησης.
Το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του ΠΤΑ είναι καινοτόμο. Ο νομοθέτης το όρισε Ν.Π.Ι.Δ. με βούληση να γίνει εργαλείο ανάπτυξης, μηχανισμός ευέλικτος λειτουργώντας με ιδιωτικοοικονομικό τρόπο, έτσι που να μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην δυναμική προώθηση της ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας.
Η νομοθεσία που διέπει το ΠΤΑ είναι οι:
Κατά το χρόνο λειτουργίας του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Κρήτης διαπιστώθηκαν τα παρακάτω συγκριτικά πλεονεκτήματα του θεσμού του Περιφερειακού Ταμείου ως υπολόγου των πιστώσεων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για έργα της ΣΑΕΠ, τα οποία είναι:
Το πλεονέκτημα της ευέλικτης λειτουργίας αξιοποιήθηκε επίσης στον τομέα της Επιστημονικής – Τεχνικής και Διαχειριστικής υποστήριξης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων με την ανάθεση στο ΠΤΑ Κρήτης αρχικά της οικονομικής διαχείρισης και στη συνέχεια και της υλοποίησης Ευρωπαϊκών προγραμμάτων και άλλων αναπτυξιακών δράσεων στις οποίες συμμετέχει η Περιφέρεια Κρήτης.
Η επιτυχής διαχείριση και υλοποίηση ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων προσελκύει νέους πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους στην Περιφέρεια Κρήτης συμβάλλοντας στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, νέων δραστηριοτήτων καθώς και στην εισαγωγή τεχνογνωσίας και προώθησης της καινοτομίας.